نقش آجر در معماری اسلامی

معماری اسلامی سبکی از معماری است که به خصوص در ایران و کشورهای خاورمیانه بسیار شناخته شده می باشد . این سبک از معماری گرچه بیشتر در مساجد و زیارتگاهها و مکان های مذهبی اسلامی مورد استفاده قرار می گیرد؛ اما در خیلی از موارد این سبک معماری با معماری پیش از اسلام هر کشور و منطقه آمیخته شده و سبک نوینی را پدید آورده است . این سبک معماری فراتر از استفاده در مکان های مذهبی می باشد . در ترکیب این سبک معماری با سبک معماری هر منطقه ، معمولا حال و هوای بومی هر منطقه نیز حفظ می شود . هر منطقه آب و هوایی نیاز به سبک خاصی از معماری دارد .برای اینکه نیازهای مورد نیاز مردم آن منطقه برآورده شود ، سبک های مختلفی در معماری مناطق مختلف پدید آمده است . برای مطالعه بیشتر در این زمینه پیشنهاد می شود مقاله با عنوان "خصوصیات بنا در اقلیم های مختلف "را مطالعه بفرمایید .

اما در این مقاله به سبک معماری اسلامی و تلفیق آن با معماری ایرانی و نیز نقش آجر در معماری اسلامی صحبت خواهیم کرد . پس تا انتها با ما همراه باشید . آجر لفتون اصفهان

مدیرعامل: 09133128506 -09140326803(آقای نیرومند)

تماس جهت هماهنگی: 09925431742 ( خانم باقری )

تلفن کارخانه : 03145711350

تلفیق معماری اسلامی با معماری ایرانی

معماری اسلامی سبکی است که پس ازظهور اسلام رواج بیشتری یافت . این نوع معماری ابتدا در عربستان رواج یافت . با گسترش اسلام در همه جای دنیا ، این سبک معماری نیز به کشورهای دیگر صادر شد . در هر کشور و در هر منطقه بنا به فراخور نیاز ساکنین ، معماری اسلامی با سبک معماری آن منطقه تلفیق پیدا کرد . به عنوان مثال در کشور ایران ، موجب به وجود آمدن معماری ایرانی _ اسلامی شده است که این سبک از معماری در نوع خود بی نظیر است و جذابیت های زیادی دارد .

سبک معماری ایرانی -اسلامی ، تلفیقی از هنر ایرانیان و سبک معماری جوامع اسلامی است . در این سبک معماری از کلیه مصالح مورد استفاده در بناهای ایرانی مانند گچ ، آجر ، سرامیک و... استفاده می شود . به علاوه برای تزئین بنا از کاشیکاری های اسلامی ، استفاده از خط کوفی و دیگر هنرهای ایرانی _ اسلامی استفاده می شود . استفاده همزمان از این دونوع سبک معماری ، موجب جذابیت بنا و در عین حال کاربردی بودن آن می شود .

ویژگی های معماری اسلامی

معماری اسلامی شامل موارد متعددی می باشد . این موارد در دیگر سبک های معماری به ندرت به چشم می خورد . دو تا از ویژگی های معماری اسلامی که به جرات می توان گفت در هیچ کدام از سبک های دیگر معماری وجود ندارد ، شامل گنبد و مناره ها ( گلدسته ها ) می باشد . گنبد در فرهنگ اسلامی ، نمایانگر مسجد ، عبادتگاه و هر مکان زیارتی - عبادتی می باشد . هر جا گنبدی وجود دارد نشانه وجود مسجد یا مکان مقدسی می باشد . گلدسته ها یا مناره ها نیز معمولا نشانگر مکان زیارتی و عبادتگاه ها می باشد . گلدسته ها معمولا به صورت جفت ، در دو طرف گنبد ساخته می شدند . البته در موارد خاصی ممکن بود که گلسدته ها به صورت تکی در کنار گنبد ساخته شود . یا اینکه در برخی موارد گلدسته یا مناره ، بدون حضور گنبد ساخته می شد . اما نکته قابل توجه این است که معمولا گنبد بدون گلدسته ساخته نمی شد. مورد بسیار مشهوری که این مورد به چشم می خورد ، معماری مسجد شیخ لطف اله در اصفهان می باشد. در معماری این مسجد ، دو استثنای مهم وجود دارد . نخست اینکه این مسجد گنبد دارد ولی گلدسته یا مناره ندارد. دومین مورد استثنا اینکه این مسجد دارای حیاط و ایوان نمی باشد . اما می توان گفت در بقیه موارد ، در سبک معماری ایرانی – اسلامی وجود گنبد در کنار دو گلدسته امری معمول و بدیهی می باشد .

بناهای مشهور با سبک معماری اسلامی

بناهای زیادی در دنیا وجود دارند که با سبک معماری اسلامی ساخته شده اند . اما همان طور که قبلا گفته شد ، در بیشتر موارد معماری اسلامی با سبک معماری بومی هر منطقه تلفیق می شده است .این تلفیق هنرها موجب پدید آمدن شاهکارهای بی نظیری در مماری شده اند . بناهایی که با گذشت چندین سال و حتی گذشت قرن ها ، همچنان جزو آثار معماری فاخر هر کشور و منطقه هستند. از مشهورترین این بناها می توان به سه شاهکار معماری در دنیا اشاره کرد :

عمارت تاج محل در هندوستان
مسجد جامع اصفهان
قبه الصخره در بیت المقدس

استفاده از آجردر ساخت بناهای مذهبی

آجر به عنوان یکی از مهمترین و قدیمی ترین مصالح ساختمانی ، جایگاه ویژه ای در معماری به خصوص در معماری ایرانیان داشته و دارد .تنوع بسیار زیاد انواع آجر باعث شده است از آجر استفاده های زیادی بشود . استفاده از آجر در دیوار چینی ، نمای ساختمان ، کف پوش و سقف ؛ نمونه های بارز استفاده از آجر می باشد . نمونه هایی از آجر ها نیز هستند که بیشتر مناسب ساخت مساجد و مکانهای مذهبی می باشد و به سبک معماری اسلامی بسیار نزدیک است. از نمونه این آجر ها می توان به آجر لعابی و آجر قزاقی اشاره کرد . در ادامه با این دو نوع آجر بیشتر آشنا می شویم .

آجر لعابی :

روی سطح بعضی از آجر ها عملیات لعاب کاری انجام می شود . این کار موجب افزایش زیبایی و نیز مقاومت آجر می شود . به این نوع آجر، آجر لعابی گفته می شود .لعاب کاری موجب می شود آجر در برابر عواملی مانند رطوبت ، تغییرات زیاد دما ، فرسایش و هوازدگی دارای مقاومت زیادی شود و دوام بیشتری داشته باشد . رنگ هایی که به وسیله آن آجر را لعاب کاری می کنند دارای تنوع بسیار زیادی است . اما در این میان رنگ های آبی ، سبز و فیروزه ای از محبوبیت بیشتری برخوردار می باشند و هماهنگی بیشتری با فضای معنوی مسجد و مکان های مذهبی دارد . استفاده از آجر لعابی برای نمای داخلی و خارجی مساجد بهترین انتخاب می باشد و زیبائی بی نظیری به فضا می دهد .آجر لعابی سبکی سنتی به بنا می دهد و به وسیله آن می توان طرح ها و رنگ های مختلفی ایجاد کرد .

آجر قزاقی :

سبک سنتی و ساده در بنای مساجد ، از قدیم تا به امروز وجود داشته است و نشان دهنده اصالت و قدمت بنا می باشد . آجر نما سنتی ( آجر قزاقی ) از قدیمی ترین و پرکاربردترین مصالح جهت ساخت مساجد و مکان های مذهبی می باشد . این نوع آجر را می توان هم برای نمای داخلی و هم برای نمای خارجی مساجد استفاده کرد .این نوع آجر نیز دارای رنگ های بسیار متنوعی می باشد . رنگ های مانند زرد ، کرمی ، قرمز حنایی ، قرمز آتشی و قرمز اخرائی رنگ هائی هستند که در حال حاضر تولید می شوند . این نوع آجر اغلب به صورت دستی و خشت تولید می شوند و از زمان های قدیم مورد استفاده بوده است . از این آجر علاوه بر نمای داخلی و خارجی مساجد ، برای ساخت ایوان ها ، مناره و طاق نما ها هم استفاده می شود . استفاده از این نوع آجر ، زیبایی و اصالت بی نظیری به بناهای مذهبی می بخشد .

مزایای استفاده از آجر برای مساجد

در بخش قبلی گفتیم که برای ساخت و نمای مساجد و مکان های مذهبی بیشتر از آجر لعابی و آجر قزاقی استفاده می شود. در این بخش مزایای استفاده از این دونوع آجر را بررسی می کنیم :

نگهداری و مراقبت آسان : آجر های لعاب دار نیاز به مراقبت های خاصی ندارند . این آجر ها به دلیل داشتن پوشش لعابی در تماس با مواد شوینده ، آسیب نمی بینند و به راحتی با آب و صابون تمیز می شوند . به علاوه با یک شستشوی ساده مانند روز اول براق و تمیز می شوند . به همین دلیل از مصالح محبوب و کاربردی در ساخت ساختمان ها به خصوص مکان های مذهبی ، محسوب می شوند .

طول عمر زیاد : این آجر ها به دلیل لایه لعابی که روی سطح خود دارند ، در برابر نفوذ آب و رطوبت بسیار مقاوم هستند . به دلیل عدم نفوذ آب به سطح داخلی آجر ، این آجر ها دچار کپک زدگی نمی شود و تا سالیان زیادی کیفیت اولیه خود را حفظ می کند .به همین دلیل ساختمانی که با این نوع آجر ساخته و نما می شود تا چنندین سال ، همچنان جذابیت و زیبایی اولیه خود را حفظ می کند .

مقاومت در برابر گرما و حرارت : مواد لعابی به کار رفته در این نوع آجر ، از جنس نسوز می باشد . این امر موجب مقاومت بسیار بالای این نوع آجر در برابر گرما و حرارت شدید می شود . مقاومت بالا در برابر حرارت مساوی است با ایمنی بیشتر و دوام هر چه بیشتر سازه .

زیبایی و جذابیت : آجر های که سطح لعاب کاری شده دارند ، می توانند در رنگ ها و طرح های مختلفی تولید شوند . آجر های لعابی را می توان باتوجه به دیگر رنگ ها و طرح های مورد استفاده در مساجد انتخاب کرد و به این وسیله هماهنگی لازم را در ساخت بنا به وجود آورد که این به زیبایی و جذابیت هرچه بیشتر فضا کمک می کند . استفاده از آجر لعاب دار آبی یا فیروزه ای برای ساخت گنبد و مناره های مسجد می تواند زیبایی منحصر به فردی را ایجاد کند .

LO2