آجر مُهری چیست؟

تزیینات معماری با سایر هنرهای ایرانی، تارهای به هم تنیده ی یکپارچه ای هستند که صدها سال است از یکدیگر تاثیر پذیرفته اند و می پذیرند. در حقیقت هنرهای ایرانی بخش جدایی ناپذیری از هنر معماری ایرانی هستند. آجرهای مُهری، یکی از اصیل ترین عناصر تزیینی خانه های قدیمی ایران است. این متریال سالیان درازی است که به دست فراموشی سپرده شده اند. اما برخی از کارخانجات و کارگاه های تولید آجر، سعی بر احیای این هنراصیل ایرانی دارند. در مبحث قبل با عنوان "آجر گلچدنی چیست؟" در مورد یکی از انواع آجر قدیمی آشنا شدیم. در مبحث پیش رو قصد داریم تا در مورد ویژگی های این نوع آجر به صورت اجمالی صحبت کنیم و با این متریال قدیمی و اصیل ایرانی بیشتر آشنا شویم. برای آشنایی بیشتر با این متریال تا انتها با ما همراه باشید. آجر لفتون اصفهان

آدرس مرکز فروش کارخانه آجر وسفال: اتوبان معلم( اصفهان - شاهین شهر) بعد از پل هوایی گز به سمت اصفهان اولین فرعی

مدیرعامل: 09133128506 -09140326803(آقای نیرومند)

تلفن کارخانه : 03145711350

سفال فوم دار اصفهان

آجر مُهری

آجر مُهری به آجری گفته می شود که در آن، یک طرف آجر دارای فرورفتگی مقعر و به عبارتی دارای هشت ملاط باشد و طرف اصلی و رخ آجر دارای نقوش فرورفته یا برجسته خطی ظریف ( شبیه ترنج، اشکال هندسی و خط و خال ) است. در قدیم بعد از ضرب آجر با ابزار دستی و جداگانه به شکل مُهر، نقش هایی اندک و مختصر روی آجر ضرب می کردند. به همین دلیل به آنها آجر مُهری می گفتند. نمونه هایی از این نوع آجر در مسجد جامع گلپایگان و برخی مساجد هم دوره با این مسجد، به چشم می خورد. در حال حاضر، این روش با تغییراتی در فرآیند ضرب خشت اعمال می شود. در واقع آجر مهری نوعی آجر پیش بر است که اغلب نقش برجسته و گاهی نقش فرورفته دارد. این نقوش به صورت هندسی، گره سازی و گاه گیاهی هستند. این نوع آجر از حدود قرن 4 هجری قمری در برخی از بناها به کار رفته است. آجرهای مهری به شکل های متنوعی، از جمله لوزی، ستاره ای و صلیبی بوده اند.

mohry1

این متریال یکی از اصیل ترین عناصر تزیینی و فراموش شده ی خانه های قدیمی ایران بوده است. استفاده از آجر مهری تا سال 1310 هجری شمسی در تهران رواج داشت. هنوز هم تعدادی از تولیدات منحصر به فرد این صنعت بر روی تعدادی از ساختمانهای قدیمی دیده می شود. با ورود سیمان به بازار ساخت و ساز و رواج آن به عنوان یک متریال به روز، این صنعت رو به افول و نابودی پیش رفت.

آجرکاری تزیینی در معماری ایران سابقه دیرینه ای دارد. از نمونه های به جا مانده از این نوع آجر می توان به آجرکاری های زیبای داخل گنبد سلطانیه اشاره کرد. یکی از زیبایی های گنبد سلطانیه، آجر مهری های به کار رفته در ساخت این بنا است. آجرهای این بنا دارای نقش و نگارهایی به صورت برجسته و فرورفته است. همچنین از این نوع آجر در معماری خانه های تاریخی شهر کاشان نیز استفاده می شده است. سنت آجرکاری در خانه های تاریخی کاشان تا دوره پهلوی در اجرای ازاره ها و سردرها ادامه داشته است. طبق شواهدی که در خانه های قاجاری این شهر مشاهده می شود، هرچه به اواخر دوره قاجار نزدیک می شویم، کاربرد آجر تزیینی محدودتر و طرح ها ساده تر می شوند. در معماری اواخر دورره قاجار و اوایل دوران پهلوی در کاشان، آجر مُهری برای تزیین و آجرکاری سطوح رواج داشته است. نقوش روی این آجرها توسط قالب به صورت برجسته یا فرورفته ایجاد شده است. این آجرها با ضخامت حدود 3 سانتی متر، مانند کاشی روی سطوح نما نصب می گردد.

Mohri1