معرفی انواع آجر

آجر به خشت پخت شده ای اطلاق می شود که از لحاظ خواص فیزیکی و مکانیکی (استحکام، جذب آب ،مقاومت در برابر مواد شیمیایی و …) به دلیل پخت شدن بسیار بیشتر از خاک و کلوخه های موجود در طبیعت است.طبق منابع موجود انسانهای اولیه با دیدن پخته شدن گل مجاور اجاقهای خود و سخت شدن آن به این موضوع پی بردند که یکی از مصالح ساختمانی را یافتند .به تدریج آجر به عنوان یکی از مصالح ساختمانی برای بناهای تاریخی امروز مانند آتشکده ها و مساجد و نمای ساختمان و کارهای ساختمانی به کار برده شد که هم روی دیوار هم کف ساختمان ها کاربرد داشته است.امروزه نیز نقش آجر و آجرنما در ساخت انواع بنا ساختمان به کار و همچنین نمای ساختمان و دکوراسیون داخلی ساختمان به عنوان یکی از مصالح ساختمانی پر کاربرد نقش بی همتایی را ایفا می کند

آجریا آجور یا آگور واژه ایست یونانی که به خشت هایی می‌گفتند که احکام یا فرامین دولتی بر روی آن نوشته می‌شد (حک می‌گردید) و به وسیله پختن این خشت ها، نوشته‌ها را بر روی آن پایدار می‌کردند.

انواع اجر
آجر فشاری
دلیل نامگذاری این نوع آجر اینست که در ابتدای تولید این نوع آجر خشت آن با دست زده می‌شد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشه‌های قالب به وسیله گل مخصوص پر می‌گردید. ابعاد این نوع آجر ۵×۱۰×۲۰و یا ۵/۵×۱۱×۲۲سانتیمتر می‌باشد. این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گره چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب است.

آجر بهمنی
در صورت استفاده از آجر در نماچینی رنگ آجر اهمیت پیدا می‌کند. برای استفاده در نماچینی آجرهایی به رنگ‌های زرد کمرنگ که به آن آجر سفید می‌گویند و زرد پررنگ که به آن آجر بهمنی می‌گویند و همچنین آجرهایی به رنگ قرمز روشن یا قرمز سیر در بازار وجود دارند. در حدود سالهای ۱۳۲۰تا ۱۳۴۰یک نوع آجر ابلق به رنگ‌های قرمز و زرد بنام آجر بهمنی به بازار عرضه می‌شد که بوسیله کوره آجرپزی به همین نام تهیه می‌گردید. ضخامت آجرهای مورد استفاده در نما ممکن است ۳تا ۴یا ۵سانتیمتر باشد ولی دو بُعد دیگر این آجرها مانند آجرهای فشاری یا ماشینی ۱۰×۲۰می‌باشد. برای تهیه مصالح اولیه و همچنین مراحل خشت‌زنی و خشت‌خشک‌کنی آجرهای رنگی دقت و هزینه بیشتری به عمل می‌آید.

آجر نما
این نوع آجر نمای ساختمان که به نسبت آجر معمولی سبک تر است، نصب آسان تری داشته و به صرفه تر است در رنگ ها و طرح های متنوع و زیبایی(رنگ های مشابه آجر معمولی) در دسترس و قابل تهیه هستند. دوام و بقای این نوع آجر نیز بالا تر بوده و دچار خوردگی، شوره و لق شدگی نمی شود. طراحی این آجر ها به گونه ای بوده که مطابق با طرح ها و دیزاین های مختلف و همچنین شرایط داخلی وبیرونی ساختمان باشند. نصب این آجر ها به حدی آسان است که به یک تیم تخصصی برای کار گذاری آن نیازی نیست. همچنین با تمامی شرایط اقلیمی و آب و هوایی سازگار است. از آنجایی که سبک است هزینه های حمل و نقل آن نیز مناسب تر است. قابل توجه است که آجر نما دارای تنوعات بسیاری است .

آجرنما نسوز
آجرهای نسوز در واقع نوعی چینی هستند که از خاکهای نسوز تهیه می‌شود. چینی ، نوعی سرامیک مرغوب است که دارای ساختاری ظریف تر و متراکم تر از سفال است. دمای پخت آجر نما نسوز حدود 1500 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. از آجرنما نسوز بدلیل مقاومت حرارتی بالا ، در پوشش درونی کوره‌های صنعتی استفاده می‌شود. آجرهای نسوز انواع مختلفی دارد. باتوجه به نوع ماده استفاده شده در ترکیبات آنها ، گستره‌های مختلفی را تحمل می‌کنند. تا دهه 1960 از کربن و خاک نسوز برای پوشش کوره‌ها استفاده می‌شد، اما امروزه با ساخت انواع آجرهای نسوز از آنها در پوشش داخلی کوره استفاده می‌شود.

آجر ماشینی
آجر ماشینی یا آجر سوراخ‌دار که بر روی سطح بزرگتر آن ۸یا ۱۰سوراخ به قطر ۱/۵تا ۲سانتیمتر وجود دارد. این آجرها در بازار ایران به آجرهای هشت یا ده سوراخ ( به آجر ده سوراخ آجر لفتون نیز می گویند) ماشینی معروف است. علت وجود این سوراخ‌ها این است که، در هنگام دیوارچینی ملات به طور عمودی نیز در آجر نفوذ کرده و باعث استحکام بیشتر دیوار شود. در ساخت دیوارهای حمال به دلیل اینکه می‌توان به وسیله سوراخ‌های موجود در سطح آجر آنرا با میلگرد، مسلح کرد از این نوع آجر استفاده می‌شود. دیوار آجری مسلح برای مقابله با نیروی زلزله ساخته می‌شود.

آجر بتنی
آجر بتنی محصول جدیدی است که با تکنولوژی آلمان و به صورت کاملا اتوماتیک تولید میگردد. نمیتوان گفت این آجر جایگزین آجر فشاری است؛ چرا که کیفیت و مزایای آجر بتنی قابل مقایسه با آجر فشاری نیست و از هر لحاظ نسبت به آجر فشاری برتری دارد. از جمله:
• استحکام بیشتر
• تحمل بار بیشتر
• مقاومت رطوبتی بالاتر
• مقاومت بیشتر در برابر یخ زدگی
• قابلیت استفاده در نمای ساختمان
• شکستگی کمتر هنگام بارگیری و تخلیه (که نشان از استحکام و کیفیت بالای این محصول است)
• ملات گیری بهتر و مصرف کمتر سیمان
• حذف نیاز به سیمان کاری دیوار
• قیمت مناسب تر و علاوه بر آن کاهش هزینه های ساخت به سبب مصرف کمتر سیمان و افزایش سرعت ساخت

مرغوبیت آجر
آجر مرغوب آجری است که بتواند بارهای وارده از ساختمان را به خوبی تحمل نموده و خرد نشود که البته مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب استاندارد شماره 7 روش هایی برای آزمون آجر مرغوب پیشنهاد نموده است ولی از انجا که وسائل آزمایش در همه کارگاه‌ها مخصوصاً کارگاه‌های کوچک موجود نیست و با توجه به اینکه قسمت اعظم اجر تولید شده در مملکت را همین کارگاه‌ها مصرف می‌نمایند باید طریقی پیشنهاد نمود که یک فرد عادی با کمی تجربه بتواند آجر مرغوب و نامرغوب را از هم تمیز داده و در مکان های حساس مخصوصاً دیوارهای باربر از آجر مرغوب استفاده نماید.
آجر مرغوب آجری است که خوب پخته شده باشد و خاک رس موجود در آن در اثر حرارت به مرحله خمیری رسیده و موجب چسبانیدن و دانه‌های سنگی داخل خشت به یکدیگر بشود. چنین آجری دارای رنگی باز و روشن می‌باشد رنگ آجر نامرغوب مات و غیر شفاف است و از به هم زدن دو قطعه اجر مرغوب صدای زنگ، بلند می‌شود تقریباً مانند صدایی که از واردکردن ضربه کوچکی به کاسه چینی سالم به گوش می رسد. در صورتی‌که اگر آجری خوب پخته نشده باشد صدای مرگ می دهد، مانند صدای کاسه چینی ترک‌خورده‌ای که در اثر ضربه‌زدن به آن به گوش می‌رسد.
همچنین اگر آجر، مرغوب باشد در موقع تخلیه به وسیله ماشین‌های کمپرسی تعداد معدودی از آنها می شکند در صورتیکه تعداد شکست‌های آجرهای نامرغوب در موقع تخلیه بسیار زیاد می باشد. آجر مرغوب، توپر و متراکم‌تر از آجر نامرغوب است. در این صورت اگر آجرها را با دست سبک سنگین نماییم (با دست وزن کنیم) آجر مرغوب سنگین‌تر است. پیچیدگی آجر مرغوب نباید از یک میلی‌متر بیشتر باشد. مؤسسه‌استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب استاندارد شماره 7 آجر را از لحاظ مرغوبیت به سه دسته تقسیم کرده است به شرح زیر:
• آجر با کیفیت مناسب
• آجر با کیفیت معمولی
• آجر با کیفیت ویژه
به موجب همان استاندارد آجر مرغوب درجه یک باید بتواند 350 کیلوگرم و اجر درجه دو 250 کیلوگرم و آجر درجه سه 150 کیلوگرم نیروی فشار را بر سانتی‌متر مربع تحمل نماید و در زیر فشارهای فوق به حد گسیختگی برسد.